Na München 1938 was het uiteenvallen van Tsjecho - Slowakije een kwestie van tijd, en door het beleid van Dr Emil Hascha de weg naar protectoraat 1939. Het verdrag van Saint Germain had ook hier gefaald.

1. 1.Tsjecho-Slowakije als veelvolkeren staat
   

2. Relatie Tsjechië - Slowakije

3. De Sudetencrisis

4. Verval van Tsjecho-Slowakije.

5. Tsjechië wordt protectoraat

6. Protectoraat van Bohemen en Mähren

1. Tsjecho-Slowakije als veelvolkeren staat

“ De Tsjecho-Slowaakse regering heeft het voornemen hun staat zo te organiseren dat zij in beginsel de nationaliteits-rechten grondwettelijk aanneemt zoals deze in de grondwet van Zwitserland van kracht is. Derhalve wil ze van Tsjecho-Slowakije een soort Zwitserland maken”.

Maar de grondwet van 1920 loste de toezeggingen voor eigen autonomie niet voor alle minderheden in. De Slowaken daarentegen herkenden zich niet meer in de beloftes van de Tsjechen omdat hun het toegezegde landsparlement geweigerd werd. Ook de Duitsers, Hongaren en de Polen werden in dit opzicht niet bedacht. Zij stonden enkel en alleen onder de bescherming van de minderheden-artikelen in de staatsgrondwet. De nieuwe staat ontwikkelde zich snel tot een centraal geleide staat in de hand van de Tsjechen. Staatsapparaten als politie en leger zijn overwegend Tsjechisch. De onderdrukking van de ingezetenen van minderheden door de Tsjechen belaste de verhouding van Tsjecho-Slowakije met al haar buurstaten.

De Duits-Tsjechische verhoudingen waren daarbij door tweeërlei ontwikkelingen in bijzondere mate belast. De ene was een historische rivaliteit van Duitsers en Tsjechen, die nu openlijk voor de dag kwam. Zo kwam bijvoorbeeld de Tsjechische jurist genaamd Stêhule in 1919 met nota naar buiten met de titel: “ De Tsjecho-Slowaakse staat in het internationale recht” , waarin hij de Duits-Bohemen in zijn nieuwe staat als volgt beoordeeld.

“...... De Duitsers - als vijand van de mensheid  - kan het recht op zelfbestemming niet naar zijn egoïstische behoeften waarnemen. .... Het is ten koste van het Slavische volk waarop de Duitsers zich uitgebreid hebben, en dit onrecht naar de mening der mensheid moet weer hersteld worden, derhalve moet het Duitse volk dit territorium die rechtmatige eigendommen weer teruggeven “

Gematigde Tsjechische stemmen drongen nog nauwelijks door.

2. Relatie Tsjechië - Slowakije

“ Met welk recht heeft U Slowakije en Ruthenien bezet ?  Wij zijn geen Tsjechen, wij zijn geen Tsjecho-Slowaken. Wij zijn Slowaken en willen Slowaken blijven. Ons volk lijdt aan gebrek, De Tsjechische politie schiet bij demonstraties op Slowaken.... Geef ons onze vrijheid weer terug. “

Het Tsjecho-Slowaakse huwelijk is eind jaren 30 stukgelopen.

3. De Sudetencrisis

Verkorte weergave - de volledige versie vindt U onder de knop [Sudetenland]

In Maart 1938 werd Oostenrijk bij Duitsland aangesloten. Vanaf dat moment stond het thema “Tsjecho-Slowakije” in Londen, Parijs en Moskou op de agenda. Hier had men terechte argwaan dat Hitler omwille van de Sudetenduitsers zich van de Tsjechen in eigen rug te ontdoen meteen heel Tsjecho-Slowakije zou veroveren. Ook binnen Tsjecho-Slowakije spitste zich de situatie toe.  De eisen van de Sudetenduitsers, aangaande de verwerkelijking van de in de grondwet voorziene autonomie binnen Tsjecho-Slowakije, werden steeds luider. De benadeling en vervolging van de Sudetenduitsers hielden intussen niet op.

In deze situatie probeerde de Britse premier Chamberlain te redden wat er te redden viel. Chamberlain verhandelde op 15 september in Berchtesgaden met de Duitse kanselier Hitler en nogmaals van 22 tot 24 september in Bad Godesberg bij Bonn om het probleem van de 3 miljoen Sudetenduitser zonder oorlog op te lossen. Hitler eiste de Anschluss met Sudetenduitsland voor 1 oktober en dreigde anders met oorlog. Dankzij de bemiddeling van de Italiaanse minister-president Mussolini kwam er op 29 en 30 september 1938 tijdens de Münchener Conferentie dan toch tot een oplossing. Hier besloten de staatshoofden uit Rome, Parijs, Londen en Berlijn in een compromis:

*   De ruiming van de overwegend door Duitsers bewoonde gebieden tussen 1 en 10 oktober 1938

*   Dat een internationale commissie met Tsjechische deelname aanvullende gebieden zal aanwijzen waar middels een referendum wordt bepaald waar ze bij horen.

Dit Münchener akkoord van de 4 machten werd de Tsjechen door de ambassadeurs van Engeland en Frankrijk als een vonnis zonder beroepsmogelijkheid voorgelegd met de dringende aanbeveling het onverkort aan te nemen. Zo verloor Tsjecho-Slowakije de in 1918 overwegend Duits bewoonde gebieden.

4. Verval van Tsjecho-Slowakije.

“ Roemenië heeft geen belang bij het voortbestaan van Tsjechie of Slowakije, en zij voelt zich op geen enkele manier verbonden met Praag “

Op deze dag maakten de Slowaken en de Karpato-Oekraïne zich los van Tsjecho-Slowakije. De Slowaakse regering vroeg Hitler onmiddellijk de bescherming van hun nieuwe staat op zich te nemen. De Karpato-Oekraïne werd meteen door Hongarije ge-annexeerd. Op 14 maart 1939 had de staat Tsjecho-Slowakije opgehouden te bestaan.

5. Tsjechië wordt protectoraat

Of onder druk van de Engelse ambassadeur, of uit eigener beweging wendde op 14 maart de toenmalige staatspresident van Tsjecho-Slowakije, vanaf deze dag slechts president van de Tsjechen, Dr Hacha zicht tot de Duitse kanselier. Hij vroeg om een spoedige afspraak voor een bezoek. Nog op dezelfde 14-de maart reisden Dr Hacha en zijn minister van Buitenlandse zaken Chvalkowsky met de trein van Praag naar Berlijn. Dr Hacha werd laat op de avond, met alle ceremoniële eer die een buitenland staatshoofd toekomt, ontvangen. In een voorgesprek, dat de Tsjechische president nog met de Duitse minister van Buitenlandse zaken voerde, zei hij dat hij is gekomen “ om het lot van Tsjechië in handen van de Fuhrer te leggen”.  Von Ribbetrop meldde aan Hitler deze verrassende wending van Dr Hacha waarop deze Von Ribbentrop de opdracht gaf meteen een Duits-Tsjechisch akkoord voor deze situatie op te stellen.

Toen Dr Hacha bij Hitler binnenkwam was het inmiddels 01.15 ‘s morgens; wat vooral voor de oude en aan het hart lijdende president een grote inspanning was. Hacha kon voor dat gene wat nu op hem afkwam niet geheel onvoorbereid geweest zijn. Tijdens zijn ontvangst op het treinstation had hij de Tsjechische ambassadeur op de hoogte gesteld dat zo-even Duitse troepen in Mährisch-Ostrau op Tsjechisch territorium doorgedrongen waren. Inmiddels waren de Duitse eenheden, die voor de bezetting bestemd waren, terwijl Hitlers en Dr Hacha met elkaar aan tafel zaten, onderweg naar de grens. Hitler had de opmars van de Duitse troepen reeds voor 2 dagen voor deze ochtend op 06.00 uur in de vroegte vastgelegd.

President Hacha ging met uitgestrekte armen naar Hitler, en opende het gesprek met een vloedgolf van vriendelijkheid: “Excellentie, U weet geheel niet hoe ik U bewonder. Ik heb al uw werken gelezen en ik heb het mogelijk gemaakt dat ik bijna naar al uw redevoeringen kon luisteren”

Na de conferentie-opening was het weer de Tsjechische president die meteen het woord nam. Waarna hij eerst verklaarde dat hij om de nu zelfstandige Slowaken “geen traan zal laten”  en kwam dan tot de Duits-Tsjechische verstandhouding”

“ Eeuwen lang hebben onze volkeren naast elkaar geleefd en de Tsjechen is het nog nooit zo goed gegaan als toen ze gemeenschappelijk leefden. Daarom heb ik U om een gesprek gevraagd om de misverstanden die tussen onze beide landen gerezen zijn uit de weg te ruimen. Ik leg het lot van mijn volk in uw handen met de overtuiging dat het daar nergens beter kan liggen.”

Hitler antwoordt vriendelijk, maar toen begon hij op te sommen hoe het oude Tsjecho-Slowakije de Duits-Tsjechische verstandhouding geruïneerd heeft. Ook na de conferentie van München voor 6 maanden na de inlijving van het Sudetengebied had de oude geest van vijandschap niets veranderd. Het Tsjechische leger zinde nu alleen maar op wraak.

“ Zo is” , zei Hitler, “ bij mij afgelopen zondag het kwartje gevallen” (zeer vrije vertaling)..... Ik heb de Wehrmacht bevel gegeven naar de rest van Tsjecho-Slowakije op te rukken en het bij het Duitse rijk in te voegen..... Er zijn nu nog maar 2 mogelijkheden: Of het Tsjechische leger biedt in deze situatie tegen de Duitse opmars geen weerstand. In dat geval heeft uw volk goede vooruitzichten in de toekomst. Ik zal hun een autonomie bieden die ver boven alles uit steekt, waarvan Oostenrijk destijds van heeft kunnen dromen. Of uw troepen bieden wel weerstand. In dat geval zullen ze, met al mijn ter beschikking staande middelen vernietigd worden”

Een onderhandeling tussen Hitler en Hacha vond niet meer plaats. De “Fuhrer” dwong de Tsjechische president zijn troepen direct te bevelen geen weerstand meer te bieden. De aanwezige opperbevelhebber van de Luftwaffe Göring, zette het nog kracht bij en dreigde met de volgende dag Praag te bombarderen. Dr Hacha kreeg het, vanwege zijn hartklachten, benauwd van deze druk en gaf zijn minister van defensie Sivory opdracht iedere weerstand van het Tsjechische leger te onderbreken. Nadat dit gebeurd was werd ook van Duitse zijde een schietverbod voor de Wehrmacht van kracht, die om 06.00 uur de grenzen zouden overschrijden.

“s Morgens om 03.55 uur ondertekenden Hitler en Dr Hacha de verklaring die minister van Buitenlandse zaken Von Ribbentrop na zijn eerste gesprek met Dr Hacha tijdens de afgelopen avond op bevel van Hitler opgesteld had:

“....... Van beide kanten is overeenstemmend de overtuiging tot uitdrukking gebracht dat het doel van alle bemoeiingen de zekerheid van rust, orde en vrede in dit deel van Midden Europa moet zijn. De Tsjecho-Slowaakse president heeft verklaard dat hij voor dit doel te dienen en om een definitief kader te scheppen, het lot van het Tsjechische volk en landen vol vertrouwen in handen legt van de leiders van het Duitse rijk. De “Führer” heeft deze verklaring aangenomen en zijn besluit uitdrukkelijk gegeven het Tsjechische volk in bescherming te nemen, en overeenkomstig autonome ontwikkelingen naar hun eigen volksaard te waarborgen.”

6. Protectoraat van Bohemen en Mähren

Deze feiten mogen niet verhullen dat de Duitse protectoraat-macht Tsjechië met een sterkte van 5.000 politiebeambten controleerde en daarmee alle anti-Duitse activiteiten in de kiem smoorde. Een geschat aantal van 36- tot 55.000 Tsjechen werden in 6 jaar offer van de Duitse heerschappij, waarbij - ook dat behoort tot de Duits-Tsjechische verstandhouding - meer dan 90 % door verraad en aangiftes die leidde tot arrestatie van Tsjechen, ook van Tsjechen stamden.